325.00

हिराबाई बडोदेकर


गायनकलेतील तारषड्ज


डॉ. शुभदा कुलकर्णी
  • प्राणिशास्त्रात पदवी डिस्टिंक्शन, कायद्यातील पदव्युत्तर शिक्षण
  • त्यानंतर एच.डी.एफ.सी. या वित्तसंस्थेत सतरा वर्ष नोकरी
  • १९९९ मध्ये स्वयंनिवृत्ती घेऊन संगीताचे अध्ययन, अध्यापन आणि संशोधन, लिखाण D एम.ए. (संगीत) परीक्षेत सुवर्णपदक आणि मानहिराच्या मानकरी,
  • सी. रामचंद्र, कल्याणजी, उषा उमरणी इत्यादी पारितोषिके
  • केंद्र सरकारची 'संगीताचा मानसिक आरोग्यावर परिणाम' या विषयावरील संशोधनासाठी सीनियर रिसर्च फेलोशिप आणि नंतर त्यावर प्रबंध लिखाण
  • पं. भास्कर चंदावरकर यांच्या मार्गदर्शनाखाली लिंगभावीय संदर्भातून विसाव्या आणि एकविसाव्या शतकातील गायिकांचे कार्य' या विषयावरील पीएच. डी. त्या प्रबंधावर आधारित 'गायिका आणि गायकी' हे पुस्तक (२०११) प्रकाशित (अमलताश पब्लिशर्स)
  • २०१० साली 'महाराष्ट्रातील संगीत परंपरा' पुस्तक प्रकाशित ( डायमंड प्रकाशन)
  • 'विज्ञानातील का व कसे' या पुस्तकाचे डॉ. प्र. न. जोशींबरोबर सहलेखन
  • 'स्पर्शज्ञान' या ब्रेल पाक्षिकातून संगीतावर शंभरहून अधिक लेख 'महाराष्ट्राचे शिल्पकार' या चरित्रकोशातील संगीत खंडात पन्नासहून अधिक लेख
  • सकाळ स्वरसमूहाचे त्रैमासिक 'स्वररंगमधून संगीतावर लेखमाला 'संगीत कलाविहार' या १४० वर्षांची परंपरा असलेल्या मासिकाच्या एका अंकाचं अतिथी संपादन
  • 'समग्र मराठी भावसंगीत' प्रकल्प पूर्ण
  • पद्मगंधा, लोकसत्ता आदी दिवाळी अंकांतून कथालेखन
  •  'तवायफनामा' या सबा दिवानलिखित पुस्तकाचा अनुवाद मेहता प्रकाशनातर्फे प्रकाशनाच्या वाटेवर उत्क्रांती शास्त्रज्ञ चार्ल्स डार्विनच्या आत्मचरित्राचा अनुवाद - अप्रकाशित 'म्युझिकल जर्नी ऑफ कुमार गंधर्व' या राघव मेनन लिखित पुस्तकाचा अनुवाद अप्रकाशित -
  • ६-७ विद्यार्थ्यांना २२ वर्ष संगीताचं एकास एक पद्धतीचं अध्यापन संगीत रसास्वादाच्या कार्यशाळा प्रयास, वनस्थळी, नीहार (आता मानव्य) सारख्या सामाजिक संस्थांमधून काम व लिखाण २०२३ सालचा डॉ. वसंतराव देशपांडे प्रतिष्ठानचा संगीतातील लिखाण व संशोधनातल्या प्रदीर्घ योगदानाबद्दल दिला जाणारा 'वसंतोत्सव' पुरस्कार कबीर भजनं व शास्त्रीय गायनाचं बैठकीत सादरीकरण कंठसंगीतातील गुरू : पं. गोविंदराव देसाई, विदुषी शशिकला शिरगोपीकर, पं. विजय सरदेशमुख

ही कथा आहे एका सावळ्याशा कृश मुलीची.. शंभर वर्षांपूर्वी, विसाव्या शतकाच्या आरंभी आपल्या गायनकलेच्या जोरावर पुरुषसत्ताक कलाविश्वात स्त्रियांसाठी एक सन्माननीय राजमार्ग निर्माण करणाऱ्या एका दीपकळीची… ‘गानहिरा’ हिराबाई बडोदेकर यांची.

सभ्य घरांतील स्त्रिया जेव्हा जाहीरपणे गात नव्हत्या त्या काळात तिकीट लावून आपला जाहीर जलसा करणारी ही पहिली धाडसी गायिका ! आपल्या गाण्याच्या हिमतीवर २० जणांच्या चमूला घेऊन पहिला ‘फॉरेनचा दौरा करणारी, भारताबाहेर पाऊल टाकणारी ही पहिलीच गायिका. ख्याल, ठुमरी, नाट्यसंगीत, भावगीत या सर्व क्षेत्रांत आपली मोहर उमटवून ‘सात्त्विक, सोज्वळ गायिकेचा’ आदर्श घालून देऊन ‘स्त्रियांचे घराणे’ निर्माण करणाऱ्या हिराबाई बडोदेकर.

डॉ. शुभदा कुलकर्णी यांनी हिराबाई बडोदेकर यांच्या आयुष्यावर हे ललित चरित्र लिहिताना केवळ एका कलाकार स्त्रीचे वैयक्तिक आयुष्य नव्हे, तर ब्रिटिश राजवटीपासून स्वातंत्र्योत्तर काळापर्यंतच्या हिंदुस्थानी संगीतजगताचा एक आलेख मांडला आहे. सत्य आणि कल्पित यांचा हा ‘ख्याल’ आहे… हिराबाईंच्या गाण्यासारखाच सुरेल !

– डॉ. चैतन्य कुंटे


 

Reading Time: 2 Minutes (159 words)

978-3-92374-81-4 Hirabai badodekar हिराबाई बडोदेकर गायनकलेतील तारषड्ज dr. shubhada kulkarni डॉ. शुभदा कुलकर्णी ही कथा आहे एका सावळ्याशा कृश मुलीची.. शंभर वर्षांपूर्वी, विसाव्या शतकाच्या आरंभी आपल्या गायनकलेच्या जोरावर पुरुषसत्ताक कलाविश्वात स्त्रियांसाठी एक सन्माननीय राजमार्ग निर्माण करणाऱ्या एका दीपकळीची… ‘गानहिरा’ हिराबाई बडोदेकर यांची.

सभ्य घरांतील स्त्रिया जेव्हा जाहीरपणे गात नव्हत्या त्या काळात तिकीट लावून आपला जाहीर जलसा करणारी ही पहिली धाडसी गायिका ! आपल्या गाण्याच्या हिमतीवर २० जणांच्या चमूला घेऊन पहिला ‘फॉरेनचा दौरा करणारी, भारताबाहेर पाऊल टाकणारी ही पहिलीच गायिका. ख्याल, ठुमरी, नाट्यसंगीत, भावगीत या सर्व क्षेत्रांत आपली मोहर उमटवून ‘सात्त्विक, सोज्वळ गायिकेचा’ आदर्श घालून देऊन ‘स्त्रियांचे घराणे’ निर्माण करणाऱ्या हिराबाई बडोदेकर.

डॉ. शुभदा कुलकर्णी यांनी हिराबाई बडोदेकर यांच्या आयुष्यावर हे ललित चरित्र लिहिताना केवळ एका कलाकार स्त्रीचे वैयक्तिक आयुष्य नव्हे, तर ब्रिटिश राजवटीपासून स्वातंत्र्योत्तर काळापर्यंतच्या हिंदुस्थानी संगीतजगताचा एक आलेख मांडला आहे. सत्य आणि कल्पित यांचा हा ‘ख्याल’ आहे… हिराबाईंच्या गाण्यासारखाच सुरेल !

– डॉ. चैतन्य कुंटे

paper back book Rohan Prakashan Marathi 151 व्यक्तीरंग biography चरित्र 325
Weight 300 g
Dimensions 21.7 × 14.1 × 1.2 cm

Reviews

There are no reviews yet.

Only logged in customers who have purchased this product may leave a review.