लहान मुलांसाठी दोन सुईंवरील लोकरीच्या विणकामाचे नवनवीन प्रकार

शकुंतला जोशी

लहानपणीच निर्माण झालेली विणकामाची आवड शकुंतला जोशी यांनी आयुष्यभर जोपासाली , त्यांत प्राविण्य मिळविले . छंद म्हणून सुरुवात झाली आणि विणकाम एक कला म्हणून ती विकसीत होत गेली . नव - नव्या अत्यंत आकर्षक अशा विणींचे केवळ लहान मुलांसाठी विविध प्रकार त्यांनी या पुस्तकात दिले आहेत .

लहानपणीच निर्माण झालेली विणकामाची आवड शकुंतला जोशी यांनी आयुष्यभर जोपासली, त्यात प्राविण्य मिळविले. छंद म्हणून सुरुवात झाली आणि विणकाम एक कला म्हणून ती विकसित होत गेली. नव्या-नव्या अत्यंत आकर्षक अशा विणींचे केवळ लहान मुलांसाठी विविध प्रकार त्यांनी या पुस्तकात दिले आहेत.
प्रमुख वैशिष्टये :
१. आकर्षक फॅशनचे कपडे / वस्तू
२. लोभस नाजूक विणी
३. आकर्षक रंगसंगती
४. सोप्या शैलीतील लिखाण
५. जास्तीत जास्त सू्चना
६. प्रत्येक वस्तूचे सुंदर, सुस्पष्ट छायाचित्र

पूजा, खेळ, आरत्या

वैजयंती केळकर

अनेक वर्षं सातत्याने लिखाण केलं असून वैजयंती यांची विविध विषयांवरील २४ पुस्तकं प्रकाशित झाली आहेत. या पुस्तकांद्वारे त्यांनी आपले नवरात्र, आपली मंगळागौर, भोंडल्याची गाणी, असे करा साठवणीचे पदार्थ, पावाच्या विविध पाककृती, सूप-सरबते, सण वर्षाचे व त्यांची पक्वान्ने, पोळ्या, पराठे, विविध भाज्या, दमफूल बिर्याणी, कडधान्याचे विविध प्रकार, २०० प्रकारची लोणची, विविध वड्या, लाडू, मसाले, चटण्या, सॉस, लज्जतदार मसाले, वरीपासून खिरीपर्यंत, पौष्टिक पालेभाज्या, या विषयांसंबधी लेखन केलं आहे. ‘कलातरंग’, ‘अस्ताई’ हे त्यांचे कथासंग्रह प्रकाशित झाले आहेत. त्यांनी टीव्ही व आकाशवाणीवर अनेक कार्यक्रम केले असून त्यांच्या पुस्तकांना राज्य शासनाचा पुरस्कार मिळाला आहे.

मंगळागौरीचे खेळ, त्यातील गाणी, काव्ये हा एक प्रकारचा सांस्कृतिक ठेवाच आहे. हा ठेवा जतन व्हावा, नव्या पिढीला, परदेशस्थांना मंगळागौर अधिक विविधतेने साजरी करता यावी या दृष्टीने सौ. वैजयंती केळकर यांनी मोठया कसोशीने आणि काटेकोरपणे सर्व माहिती संग्रहीत केली आहे. मंगळागौरीचे सामाजिक महत्त्व, पूजेची तयारी, व्रतकथा, पूजा, आरत्या आणि प्रामुख्याने अनेकविध खेळ,असंख्य पारंपरिक गाणी, उखाणे… अर्थात् मराठी संस्कृतीचा एक जतनशील ठेवा आपल्यासाठी- ‘आपली मंगळागौर’ या पुस्तकाच्या स्वरूपात!

(तान्ह्या बाळांपासून तरूण-तरूणींपर्यंत सर्वांसाठी विविध आकर्षक व नवनवीन प्रकार)

प्रतिभा काळे

विणकलेत अतिशय पारंगत असलेल्या प्रतिभा काळे यांनी विणकलेतील आपले कौशल्य विकसित करून या विषयावर भरपूर लिखाणही केलं . त्यांचं वैशिष्ट्य हे की त्यांनी सोप्या भाषेत लिहून इतरांना मार्गदर्शन करण्याचं तंत्र अवगत केलं आणि म्हणूनच त्यांची अनेक पुस्तकं आज प्रकाशित झाली आहेत .

विणकलेत अतिशय पारंगत असलेल्या प्रतिभा काळे यांनी विणकलेतील आपले कौशल्य विकसित करून या विषयावर भरपूर लिखाणही केलं. त्यांचं वैशिष्टय हे की त्यांनी सोप्या भाषेत लिहून इतरांना मार्गदर्शन करण्याचं तंत्र अवगत केलं आणि म्हणूनच त्यांची अनेक पुस्तकं आज प्रकाशित झाली आहेत.
या नव्या पुस्तकात प्रतिभा काळे
यांनी विणकामासंबंधी अनेक उपयुक्त सूचना, काही कानमंत्र, टाक्यांची सचित्र माहिती, विणींचे नमुने इ. प्राथमिक माहिती देऊन विविध वयातील लहान मुलांसाठी स्वेटर्स, टोप्या, बूट, फ्रॉक यांचे प्रकार दिले आहेत. त्याचप्रमाणे पंधरा ते पंचवीस वयोगटातील तरुण-तरुणींसाठीही अनेक आकर्षक प्रकारांचा समावेश केला आहे. मुख्य म्हणजे नव्या पिढीच्या आवडी-निवडी लक्षात घेऊन नवे डिझाइन्स, नव्या फॅशन्स, नवे
प्रकार यांना प्राधान्य दिलं आहे. सर्व प्रकारांची रंगीत, सुस्पष्ट छायाचित्रंही दिली आहेत.

मंगला बर्वे

‘अन्नपूर्णा’ हे मंगला बर्वे यांनी लिहिलेलं पहिलं पुस्तक जरी असलं तरी त्यांच्यातली ‘पूर्ण अन्नपूर्णा’ उलगडली गेली, ती रोहन प्रकाशनात... १९८३ मध्ये रोहन प्रकाशनाने त्यांचं ‘फ्रिज-ओव्हन-मिक्सर : त्रिविध पाककृती’ हे पहिलं पुस्तक प्रसिद्ध केलं. त्यानंतर मंगला बर्वे यांनी २० पुस्तकं ‘रोहन’साठी लिहिली आणि ती वाचकप्रिय ठरली.

मंगला बर्वे हे नाव त्यांच्या अनेक पाककृती पुस्तकांमुळे सर्वज्ञात आहे. मात्र पाककलेबरोबर विणकलाही त्यांना उत्तमरीत्या अवगत आहे. यापूर्वीही त्यांची विणकामावर काही पुस्तके प्रसिद्ध झाली आहेत.
‘रोहन’साठी खास तयार केलेल्या या पुस्तकात त्यांनी लोकरीच्या विणकामातून तयार होणारी अनेक खेळणी दिली आहेत. त्यात बाहुला-बाहुली आहेत; विदूषक, शिपाई आहेत; पक्षी, प्राणी, मासे आहेत आणि सांताक्लॉजही आहे. घराच्या शोभेसाठी किंवा खेळणे म्हणून मुलांसाठी हे सर्व घरच्याघरी करणे
या पुस्तकामुळे सहज शक्य होणार आहे.

मंगला राजवाडे

१९५८-१९५९मध्ये एक वर्षाचा सरकारी शिवणकलेचा कोर्स पहिल्या क्रमांकाने उत्तीर्ण झालेल्या मंगला राजवाडे यांना त्याची दोन बक्षिसेही प्राप्त झाली आहेत. त्यांनी ४२ वर्षं शिवणकलेचे वर्ग चालवले असल्याने शिवणकलेचा त्यांना मोठा अनुभव आहे.

४० वर्षांचा प्रदीर्घ अनुभव असलेल्या मंगला राजवाडे या शिवणकलेत जशा पारंगत आहेत, याचप्रमाणे शिवणकाम शिकविण्याची कलाही त्यांना चांगली अवगत आहे. म्हणूनच त्यांचे हे पुस्तक शिवणकला शिकणार्‍यांसाठी वैशिष्टयपूर्ण ठरणार आहे.
या पुस्तकात त्यांनी स्त्रिया, पुरुष व लहान मुलं यांच्या कपडयांचे अनेकविध प्रकार दिले आहेत. सर्व माहिती सविस्तरपणे, आकृत्यांसह व सोप्या पद्धतीने सांगितली आहे. त्याबरोबर मापेही काटेकोरपणे दिलेली आहेत.
शिवणकला अवगत असणे केव्हाही चांगले. त्यासाठी हे पुस्तक आपणास उत्कृष्टरीत्या मार्गदर्शन करेल एवढे निश्‍चित!