एका सुईवरील लोकरीचे नावीन्यपूर्ण विणकाम

प्रतिभा काळे

विणकलेत अतिशय पारंगत असलेल्या प्रतिभा काळे यांनी विणकलेतील आपले कौशल्य विकसित करून या विषयावर भरपूर लिखाणही केलं . त्यांचं वैशिष्ट्य हे की त्यांनी सोप्या भाषेत लिहून इतरांना मार्गदर्शन करण्याचं तंत्र अवगत केलं आणि म्हणूनच त्यांची अनेक पुस्तकं आज प्रकाशित झाली आहेत .

योग्य मार्गदर्शन मिळाल्यास एक सुई लोकरीतून काय करामत घडवू शकते याचे प्रत्यंतर ‘क्रोशाचे विणकाम’ या पुस्तकाने दाखवून दिले आहे. पहिल्या भागाप्रमाणे याही भागात रंगीत छायाचित्रं दिली आहेत. अजून वेगवेगळ्या प्रकारच्या विणींचे प्रकार उदा. राहुल, अर्जुन, आयेषा, सुजाता, सिमरन, माधवी दिले आहेत. १ ते २ महिन्यांच्या बाळासाठी मोजे, टोपरी, स्वेटर, लहान मुलांसाठी स्वेटर, तरुणांसाठी जाकीट आणि स्त्रियांसाठी शालीचे प्रकार आकृत्यांच्या व फोटोंच्या साहाय्याने सोप्या भाषेत समजावून दिले आहे.

पूजा, खेळ, आरत्या

वैजयंती केळकर

अनेक वर्षं सातत्याने लिखाण केलं असून वैजयंती यांची विविध विषयांवरील २४ पुस्तकं प्रकाशित झाली आहेत. या पुस्तकांद्वारे त्यांनी आपले नवरात्र, आपली मंगळागौर, भोंडल्याची गाणी, असे करा साठवणीचे पदार्थ, पावाच्या विविध पाककृती, सूप-सरबते, सण वर्षाचे व त्यांची पक्वान्ने, पोळ्या, पराठे, विविध भाज्या, दमफूल बिर्याणी, कडधान्याचे विविध प्रकार, २०० प्रकारची लोणची, विविध वड्या, लाडू, मसाले, चटण्या, सॉस, लज्जतदार मसाले, वरीपासून खिरीपर्यंत, पौष्टिक पालेभाज्या, या विषयांसंबधी लेखन केलं आहे. ‘कलातरंग’, ‘अस्ताई’ हे त्यांचे कथासंग्रह प्रकाशित झाले आहेत. त्यांनी टीव्ही व आकाशवाणीवर अनेक कार्यक्रम केले असून त्यांच्या पुस्तकांना राज्य शासनाचा पुरस्कार मिळाला आहे.

मंगळागौरीचे खेळ, त्यातील गाणी, काव्ये हा एक प्रकारचा सांस्कृतिक ठेवाच आहे. हा ठेवा जतन व्हावा, नव्या पिढीला, परदेशस्थांना मंगळागौर अधिक विविधतेने साजरी करता यावी या दृष्टीने सौ. वैजयंती केळकर यांनी मोठया कसोशीने आणि काटेकोरपणे सर्व माहिती संग्रहीत केली आहे. मंगळागौरीचे सामाजिक महत्त्व, पूजेची तयारी, व्रतकथा, पूजा, आरत्या आणि प्रामुख्याने अनेकविध खेळ,असंख्य पारंपरिक गाणी, उखाणे… अर्थात् मराठी संस्कृतीचा एक जतनशील ठेवा आपल्यासाठी- ‘आपली मंगळागौर’ या पुस्तकाच्या स्वरूपात!