नीला भागवत

नीला भागवत या ग्वाल्हेर घराण्याच्या याखेरीज संस्कृत प्रख्यात गायिका आहेत... मूलतः त्या मराठी साहित्याच्या प्राध्यापक. साहित्य आणि समाजशास्त्र या दोन्ही विषयांत त्यांनी पदव्युत्तर अभ्यास केलेला आहे. नृत्यकलेच्या साधनेसाठी त्यांनी गुरु लच्छू महाराजांकडे कथ्थक नृत्याची तालीम घेतली तर रंगभूमीच्या ध्यासाने त्यांनी सत्यदेव यांच्या नाटकात भूमिका केली. गुरु पंडित आरोलकर बुवांकडे त्यांनी शास्त्रीय गायनाची सुमारे वीस वर्ष तालीम घेतली. अर्थातच ग्वाल्हेर घराण्याचे अभिजात ख्याल संगीत हाच त्यांचा ध्यास विषय होऊन गेला. याखेरीज स्त्रीमुक्ती चळवळीत आणि मार्क्सवादी चळवळीत सक्रीय सहभाग असल्यामुळे अभिजात संगीत आणि प्रागतिक चळवळींचा अनुभव या दोहोंचा मेळ संगीताच्या माध्यमातून साधायचा त्यांनी अनोखा प्रयत्न केला आहे.. त्यांच्या स्वतःच्या बंदिशीत नवी नायिका येत असल्याने त्यांत पर्यायी संस्कृतीच्या खुणा दिसून येतात. त्यात पर्यावरणाची जाणीवाही दिसून येते. मुख्यतः मानवतेच्या अनुभवाचा ध्यास दिसून येतो. संतकाव्याचा मागोवा हा त्यासाठीचाच प्रयत्न आहे... एका बाजूला परंपरेतील सौंदर्याचा सूक्ष्म शोध घ्यायचा आणि दुसरीकडे समकालीन जाणिवेशी त्याची सांगड घालून कलारूप निर्माण करायचं, असा दुहेरी प्रवास त्यांच्या व्यक्तिमत्वात आढळतो. आजवर त्यांच्या २३ ध्वनिफिती निघाल्या आहेत. पाच पुस्तकं त्यांच्या नावावर आहेत. त्यात एक कविता संग्रहदेखील आहे. प्रस्तुत पुस्तक हे त्यांचं सहावं पुस्तक आहे. मिळालेल्या सन्मानापैकी तीन सन्मान म्हणजे.... 1) 'ह्यूमन रिसोर्स डेव्हलपमेंट'ची फेलोशिप १९९३ 2)एस.एन.डी.टी. आणि वाय.डब्ल्यू.सी.ए. पुरस्कार १९९६ 3)संगीत सेवाव्रती पुरस्कार, हृदयेश आर्टस् २०२२