२०१८ सालचा ‘लोकमंगल साहित्य पुरस्कार’ हृषीकेश गुप्ते यांच्या ‘घनगर्द’ या कथासंग्रहाला मिळाला. त्या वेळी प्रसिद्ध चित्रपट समीक्षक, लेखक गणेश मतकरी यांनी घनगर्दबद्दल लिहिलेलं हे टिपण…

मराठी साहित्याचा अवकाश हा प्रामुख्याने दोन प्रकारच्या आशयाला वाहिलेला आपल्याला दिसतो, कौटुंबिक आणि सामाजिक. त्यामुळे या दोन आशयसूत्रांमधेच आपल्या साहित्याने लक्षवेधी कामगिरी बजावली असली, तरीही या विषयांच्या परिघात राहणं, हीच आपल्या साहित्याची मर्यादाही म्हणता येईल. भय, विज्ञान आणि फॅन्टसी असे साहित्यप्रकार वाचकप्रिय असले, तरीही मुख्य धारेतल्या साहित्यिकांनी क्वचितच या वेगळ्या वाटेवर पाऊल ठेवलं आहे. हृषीकेश गुप्तेचं लेखन महत्त्वाचं ठरतं ते त्यामुळेच.

आपल्याकडे वाचकप्रिय लिखाणाला दुय्यम स्थान देण्याची परंपरा आहे. प्रत्यक्षात वाचकप्रियता आणि आशयघनता, साहित्यमूल्य यांना वेगळ्या कप्प्यात मांडण्याची आवश्यकता नाही. हे सारं चांगल्या साहित्यकृतीत एकत्र येऊ शकतंच. गुप्तेंच्या लिखाणाकडे पहिलं लक्ष वेधलं गेलं, ते त्यांच्या ‘अंधारवारी’या कथासंग्रहापासून. या कथा जरी उघडपणे भयकथांच्या परंपरेतल्या असल्या, तरी गुप्तेंनी त्यांमधून आपली स्वत:ची शैली शोधली होती. भयनिर्मितीमधे त्यांना यश मिळालं, तरी त्यांच्या लिहिण्याचा तो एकमेव हेतू नव्हता. यानंतरच्या काळात त्यांनी आशयात, मांडणीत वेगळे प्रयोग केले. त्यांच्या लिखाणाची बीजं विशिष्ट साहित्यप्रकारात असली, तरी त्यांचा आशय सर्वव्यापी व्हायला लागला. त्यांच्या दीर्घकथांचा संग्रह ‘दैत्यालय’, आणि कादंबरी ‘दंशकाल’ हे या दृष्टीने पाहता येतील.

घनगर्द कथासंग्रहाचं मलपृष्ठ

‘अंधारवारी’ ते ‘घनगर्द’ या प्रवासात त्यांचं लिखाण अधिक प्रगल्भ होत गेलेलं दिसतं. भयकथा या फॉर्मची बलस्थानं, त्याची रचना, त्यातले बारकावे व त्याला येऊ शकणाऱ्या मर्यादा या सगळ्याची जाणीव त्यांना आहे. घनगर्दमधे असलेल्या पाच कथांमधून गुप्ते या साहित्यप्रकाराची बाह्य लक्षणं वापरतात. आपल्या रचनाकौशल्यामधून ते साहित्यप्रकाराचा ढाचा शाबूत ठेवतात. एका प्रतलावर वाचकाच्या भयकथांकडून असलेल्या अपेक्षादेखील पुऱ्या करत असतानाच हे लिखाण केवळ कथेच्या निकषांवरही श्रेष्ठ ठरतं. नेणिवेचं आपल्या आयुष्यातलं स्थान, अपराधाची भावना व मानवी स्वभाव, लैंगिकता व तिच्यामधून उद्भवणारे गंड, मनोव्यापारांची व्यामिश्रता, अंतिम न्यायाचं विविध स्वरूपातलं प्रकटीकरण, अशा विविध विषयांकडे या कथा तत्त्वनिष्ठ आणि मनोविश्लेषणात्मक स्वरूपातून पाहत असतात.

‘घनगर्द’मधल्या सर्व कथांमधलं निवेदन हे काळाशी विविध प्रकारे खेळतं. ‘चालू वर्तमान आणि त्याचा अर्थ लावत उलगडणारा भूतकाळ’ असं त्याचं प्रातिनिधिक स्वरूप असलं, तरी कथेनुसार या रचनेतली गुंतागुंत बदलत जाते. त्याबरोबरच बदलते ती शैली. इंग्रजीचा मुक्त वापर असलेल्या ‘घनगर्द’पासून ते जवळपास अभिजात वळणाची भाषा वापरणाऱ्या ‘मुआवजा’पर्यंत भाषेवरले विविध संस्कार इथे दिसतात. यातल्या दोन कथा ‘पावसात आला कोणी’ आणि ‘रमलवाटा’ विशेष वाटतात त्या, त्यांमधून येणाऱ्या सर्जनशील साहित्यनिर्मितीबद्दलच्या विचारांमुळे. कल्पना कशा सुचतात, लेखनप्रक्रियेचं महत्त्व, निर्मितीमागचं श्रेय, लेखक आणि त्याची कलाकृती यांचं नातं, कलाकृतीची स्वायत्तता असे अनेक मुद्दे या कथा हाताळतात. घनगर्दमधल्या पाचही कथांमधून लेखक हृषीकेश गुप्ते याचं लिखाण एका महत्त्वाच्या टप्प्याला येऊन पोचल्याचं दिसतं आणि त्यांच्या आगामी लेखनाच्या स्वागतासाठी आपण उत्सुक होतो.

– गणेश मतकरी

पूर्वप्रसिद्धी : रोहन साहित्य मैफल फेब्रुवारी २०१९


आघाडीचे लोकप्रिय लेखक हृषीकेश गुप्ते यांची साहित्यसंपदा

घनगर्द


[taxonomy_list name=”product_author” include=”515″]


हृषीकेशच्या सगळ्या कथांमधून आरपार जाणारं एक सूत्र आहे.

ते म्हणजे त्यात दिसणारी कल्पनाशिलता.

त्याच्या प्रत्येक कथेच्या केंद्रस्थानी

मुठीतल्या काजव्यासारखी लुकलुकणारी एखादी कल्पना असते.

हृषीकेश त्या कल्पनेच्या सगळ्या शक्यतांचा शोध घेत जातो.

तिचे सगळे कोपरे धुंडाळतो.

महत्वाचं म्हणजे, तो या प्रक्रियेचा आनंद घेतो.

म्हणूनच त्याच्या कथांमध्ये

एक चैतन्य सळसळताना जाणवतं.

‘घनगर्द’ या कथांसंग्रहामधून

हृषीकेशच्या कथेने एक उंबरठा ओलांडला आहे.

ती आता अधिक व्यामिश्र आणि पैलूदार होते आहे

भय आणि अदभूताचा मार्ग तिने सोडलेला नाही.

मात्र त्या मार्गाला आता अनेक नव्या वाटा फुटलेल्या आहेत.

त्या नेमक्या कुठे जाणार हे कोणीही सांगू शकणार नाही.

पण हा प्रवास दीर्घ आणि रोमहर्षक असेल.

याची खात्री ‘घनगर्द’ वाचल्यावर पटते, हे महत्वाचं.

– निखिलेश चित्रे (प्रस्तावनेतून)



300.00 Add to cart

काळजुगारी


[taxonomy_list name=”product_author” include=”515″]


काली स्वतःला आरशात पाहतो. कपाळाच्या मधोमध त्याला दिसतो जोकर! मरण्याआधी त्याच्या बाबानेच हा जोकर त्याच्या कपाळावर गोंदून जणू काही त्याच्या नशिबाचा रस्ता आखून ठेवलेला… आणि हा रस्ता जात होता कित्येक वर्षांनी होणा‍ऱ्या काळजुगारी स्पर्धेत!

जगाची व्यवस्था बदलण्याची संधी असलेल्या कालीचं नशीब या स्पर्धेत उजळेल की त्याच्या बाबासारखाच तोही नुसताच परत येईल?

मराठी साहित्यातील रूपककथांच्या दालनात मोलाची भर घालणारी लघुकादंबरी – काळजुगारी!


120.00 Read more

परफेक्टची बाई फोल्डिंगचा पुरुष


[taxonomy_list name=”product_author” include=”515″]


‘मनापासून पतंग उडवणा‍ऱ्या’वर

‘परफेक्ट बाई’चं प्रेम आहे खरं,

पण ती त्याच्यासोबत जाईल की

तिची सव्वीसावी गोष्ट अधुरीच राहील?

समस्त स्त्रीजातीला समाधान देईल

असा तीळ त्याला जन्मजात लाभला असला

तरी वास्तवात खरोखरीच

तिळा दार उघडचा मंत्र कामी येईल?

पारंपरिक कथांचे रचनाबंध वापरून स्त्री-पुरुष संबंधांवर भाष्य करणा‍ऱ्या दोन अनवट दीर्घकथा!


120.00 Add to cart

हाकामारी


[taxonomy_list name=”product_author” include=”515″]


ती तीनदा हाका मारते

आणि जो ओ देईल त्याला घेऊन निघून जाते!

हो, खरंच हाकामारी असते! खरंच असते!

त्या काळ्याकुट्ट रात्री…

त्याला हाक मारणारी नक्की कोण होती?

संध्या? निशा? की आणखी कोणी?

नेमकं काय घडलं होतं त्या रात्री?

या प्रश्नांची उत्तरं त्याला शोधता येतील?

की आयुष्यभर ते त्याला टोकरत राहतील?

गूढकथेची डूब असणारी, रहस्यकथेला स्पर्शून जाणारी, खिळवून ठेवणारी लघुकादंबरी – हाकामारी!


120.00 Read more

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *